Ενσωμάτωση της κάνναβης στην κλινική φροντίδα του καρκίνου

[μελέτη 1/3]

Από: DI Abrams*, “Integrating cannabis into clinical cancer care” Curr Oncol. 2016 Mar; 23(Suppl 2): S8–S14.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4791148/

* Hematology-Oncology, San Francisco General Hospital; Integrative Oncology, UCSF Osher Center for Integrative Medicine; and University of California–San Francisco, San Francisco, CA, U.S.A.

Περίληψη

“Τα είδη της κάνναβης έχουν χρησιμοποιηθεί ως φάρμακο για χιλιάδες χρόνια. Μόνο από τη δεκαετία του 1940 το φυτό δεν είναι ευρέως διαθέσιμο για ιατρική χρήση. Ωστόσο, ένας αυξανόμενος αριθμός κρατών επιτρέπει στους ασθενείς να αποκτήσουν το βότανο για ιατρική χρήση.

Για τον ασθενή με καρκίνο, η κάνναβη έχει πολλά πιθανά οφέλη, ειδικά στη διαχείριση των συμπτωμάτων. Η κάνναβη είναι χρήσιμη στην καταπολέμηση της ανορεξίας, της ναυτίας και του εμέτου (που προκαλούνται από τη χημειοθεραπεία), του πόνου, της αϋπνίας και της κατάθλιψης. Η κάνναβη μπορεί να είναι λιγότερο ισχυρή από άλλα διαθέσιμα αντιεμετικά, αλλά για ορισμένους ασθενείς είναι ο μόνος παράγοντας που λειτουργεί και είναι το μόνο αντιεμετικό που αυξάνει επίσης και την όρεξη. Η εισπνοή κάνναβης είναι πιο αποτελεσματική από το εικονικό φάρμακο για τη βελτίωση της περιφερικής νευροπάθειας σε διάφορες καταστάσεις και μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη στη νευροπάθεια που προκαλείται από χημειοθεραπεία. Μια μελέτη φαρμακοκινητικής αλληλεπίδρασης της κάνναβης που χορηγείται με εξάτμιση σε ασθενείς με χρόνιο πόνο που λαμβάνουν σε σταθερές δόσεις οπιοειδή παρατεταμένης απελευθέρωσης, δεν κατέδειξε κλινικά σημαντική αλλαγή στην παρουσία των οπιούχων στο πλάσμα, ενώ υποδεικνύει τη δυνατότητα συνεργατικής αναλγησίας.

Εκτός από τη διαχείριση των συμπτωμάτων, ένα αυξανόμενο σύνολο μελετών in vitro και σε ζωικά μοντέλα, υποστηρίζει ένα πιθανό άμεσο αντικαρκινικό αποτέλεσμα των κανναβινοειδών μέσω διαφόρων μηχανισμών που περιλαμβάνουν απόπτωση, αντι-αγγειογένεση και αναστολή της μετάστασης. Παρά την απουσία κλινικών δοκιμών, κυκλοφορούν άφθονες ανεκδοτικές (μη δημοσιευμένες) αναφορές που περιγράφουν ασθενείς με αξιοσημείωτη ανταπόκριση στην κάνναβη ως έναν αντικαρκινικό παράγοντα, ειδικά όταν λαμβάνονται ως ένα από του στόματος λαμβανόμενο συμπύκνωμα υψηλής δραστικότητας. Πρέπει να διεξαχθούν μελέτες σε ανθρώπους για την αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων που σχετίζονται με τα προαναφερθέντα αποτελέσματα”.

Λέξεις-κλειδιά: κάνναβη, κανναβινοειδή, διαχείριση συμπτωμάτων, ναυτία, ανορεξία, πόνος (cannabis, cannabinoids, symptom management, nausea, anorexia, pain, αντίστοιχα)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Έχει δοθεί μεγάλη προσοχή στην αποκάλυψη της 2500 χρόνων μούμιας που είναι γνωστή ως η “Siberian Ice Maiden” (Παγωμένη Κόρη της Σιβηρίας). Ανακαλύφθηκε το 1993 και ο υπόγειος τάφος της περιλάμβανε έναν σάκο με κάνναβη μεταξύ των άλλων αρχαιολογικών ευρημάτων[1]. Η μαγνητική τομογραφία αποκάλυψε ότι η πριγκίπισσα είχε πρωτογενή όγκο στο δεξιό στήθος, με αδενοπάθεια και μεταστατική νόσο. Υποτίθεται ότι η κάνναβη χρησιμοποιήθηκε για να διαχειριστεί τον πόνο της και ίσως και άλλα συμπτώματα ή ακόμα και ενδεχομένως ως θεραπεία για την κακοήθη νόσο της.

Ενώ χρησιμοποιήθηκε ευρέως ως φάρμακο κατά τη διάρκεια χιλιετιών, όμως η κάνναβη εξαφανίστηκε από το φαρμακευτικό οπλοστάσιο τη δεκαετία του 1940, καθώς έλαβε χώρα η καθολική της απαγόρευση. Σήμερα βρισκόμαστε στη μέση αυτού που φαίνεται να είναι κάτι σαν μια αναγέννηση της χρήσης της κάνναβης, με ασθενείς σε όλο τον κόσμο να έχουν αυξημένη πρόσβαση σε αυτό το ισχυρό βοτανικό φάρμακο. Σε μια δημοσκόπηση του WebMD το 2014, το 82% των ογκολόγων έδειξε την πεποίθηση τους ότι, οι ασθενείς θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στην κάνναβη, κατατάσσοντας την σε υψηλή θέση μεταξύ των ειδικευμένων ιατρών σχετικά με την υποστήριξή τους[2]. Δυστυχώς, οι περισσότεροι ογκολόγοι εκπαιδεύτηκαν κατά την εποχή της απαγόρευσης της κάνναβης και δεν γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιήσουν το φυτό ως φάρμακο. Σε αυτές τις μέρες των στοχευμένων θεραπειών και της νανοτεχνολογίας, ο σύγχρονος ογκολόγος μπορεί να αισθάνεται κάπως άβολα να συστήσει εύκολα μια φυτική παρέμβαση, παρά την πληθώρα των ισχυρών κυτταροτοξικών χημειοθεραπευτικών παραγόντων που προέρχονται από φυτά (πχ. τα μουσταρδοειδή / nitrogen mustards είναι η πρώτη χρονικά κατηγορία χημειοθεραπευτικών παραγόντων για τον καρκίνο).

Μια ακόμη πιο ενοχλητική ανησυχία για τον ογκολόγο είναι η έλλειψη δεδομένων πάνω στα οποία θα βασίζονταν οι συστάσεις του για τη θεραπεία. Δεδομένης της φύσης των φαρμάκων που συνταγογραφούν, οι ογκολόγοι συνηθίζουν να βλέπουν τις ισχυρές ενδείξεις για έναν ευνοϊκό λόγο κινδύνου-οφέλους πριν συστήσουν μια θεραπευτική παρέμβαση. Συνήθως, τα ογκολογικά φάρμακα προχωρούν σε προκλινικές μελέτες, ακολουθούμενες από τις αναλύσεις της παραδοσιακής φάσης i, ii, και iii, πριν οι ογκολόγοι να αισθανθούν άνετα να τα προσθέσουν στην εργαλειοθήκη τους. Τέτοια στοιχεία σχετικά με την κλινική αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής κάνναβης λείπουν συνολικά.

Στις ΗΠΑ, η κάνναβη ταξινομείται ως μια ουσία του Πίνακα Ι (Schedule I), οι ουσίες του Πίνακα I είναι με υψηλό δυναμικό για κατάχρηση και χωρίς αποδεκτή ιατρική χρήση. Η μελέτη της κάνναβης απαιτεί ειδική άδεια χρήσης (special Schedule I license) από την U.S. Drug Enforcement Administration (Αμερικανική Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών). Επιπλέον, η μόνη νόμιμη πηγή κάνναβης για κλινικές δοκιμές είναι το National Institute on Drug Abuse (Εθνικό Ινστιτούτο για την Κατάχρηση Ουσιών), το οποίο έχει εντολή από το Κογκρέσο να μελετά τις ουσίες μόνο ως ουσίες κατάχρησης. Παρόλο που οι ερευνητές μπορούν να αποκτήσουν κάνναβη από το National Institute on Drug Abuse για να διεξάγουν κλινικές δοκιμές αποτελεσματικότητας, η χρηματοδότηση πρέπει να προέρχεται από άλλη πηγή. Ως εκ τούτου, οι προσεκτικά ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές της κάνναβης ως θεραπευτικού παράγοντα, εκείνα τα είδη δοκιμών που θα ικανοποιούσαν έναν ογκολόγο με γνώμονα τα δεδομένα, είναι αρκετά σπάνιες και πολύ περιορισμένες.

Το 1986, η Δ9-τετραϋδροκανναβινόλη (THC), το πιο ψυχοδραστικό κανναβινοειδές στο φυτό, εγκρίθηκε ως ένα φάρμακο με άδεια, ως dronabinol (Marinol: AbbVie, North Chicago, IL, USA) [ένα συνθετικό αντίγραφο της φυτικής ένωσης), για τη θεραπεία της ναυτίας και του εμέτου που προκαλούνται από χημειοθεραπεία. Ως εκ τούτου, οι ογκολόγοι πιθανότατα να έχουν έτσι το μεγαλύτερο ιστορικό χρήσης ενός φαρμάκου που βασίζεται στην κάνναβη. Το 1992, οι ενδείξεις του dronabinol επεκτάθηκαν για να περιλάβουν και τη θεραπεία της ανορεξίας που σχετίζεται με το σύνδρομο καχεξίας του AIDS. Το 2006, το nabilone (Cesamet: Meda Pharmaceuticals, Somerset, NJ, USA), άλλο ένα συνθετικό αντίγραφο ανάλογο της THC, που ήταν διαθέσιμο εδώ και πολύ καιρό στην Ευρώπη και αλλού, γίνεται διαθέσιμο και στις ΗΠΑ.

Τα προηγούμενα φάρμακα είναι μόνα τους και δεν περιλαμβάνουν κανένα από τα άλλα δυνητικά θεραπευτικά κανναβινοειδή, τερπενοειδή ή φλαβονοειδή που υπάρχουν στο σύνολο του χημικού προφίλ του φυτού[3]. Η κανναβιδιόλη (CBD), ειδικότερα, είναι ένα άλλο από τα φυτοκανναβινοειδή που έχει δημιουργήσει σημαντικό ενδιαφέρον για πιθανά θεραπευτικά αποτελέσματα[4]. Το nabiximols (Sativex: GW Pharmaceuticals, Salisbury, U.K.) είναι ένα παρασκεύασμα από απομονωμένα κανναβινοειδή από την κάνναβη, το οποίο έχει υποστεί επεξεργασία ώστε να έχει μια αναλογία THC:CBD 1:1. Αρχικά εγκρίθηκε στην Ευρώπη για τη θεραπεία του κεντρικού πόνου που σχετίζεται με την πολλαπλή σκλήρυνση, το υπογλώσσιο (σπρέι στοματικού βλεννογόνου) αυτό παρασκεύασμα έχει επίσης μελετηθεί σε διάφορες καταστάσεις που σχετίζονται με τον καρκίνο[5-8]. Επειδή οι περισσότερες πληροφορίες που προέρχονται από κλινικές δοκιμές σε συνθετικά κανναβινοειδή στον καρκίνο, προέρχονται από μελέτες που έγιναν για την απόκτηση φαρμακευτικών αδειών, η παρούσα επισκόπηση εξετάζει τα ευρήματα από τις μελέτες αυτών των παραγόντων καθώς και από μελέτες πάνω στην ίδια την κάνναβη.

Η ΚΑΝΝΑΒΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΝΟ

Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί δύο τύποι υποδοχέων κανναβινοειδών (υποδοχείς που συζευγνύονται με πρωτεΐνη G με επτά διαμεμβρανικά πεδία) σε ανθρώπους και άλλα είδη ζώων[9]. Ο υποδοχέας CB1, που εντοπίστηκε αρχικά στον εγκέφαλο, βρίσκεται σε υψηλές συγκεντρώσεις σε περιοχές που εμπλέκονται στην επεξεργασία επιβλαβών ερεθισμάτων. Ο υποδοχέας CB2 εντοπίζεται κυρίως στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και πιθανότατα έχει έναν ρόλο στον έλεγχο της φλεγμονής και του κυτταρικού πολλαπλασιασμού.

Οι υποδοχείς CB δεν είναι παρόντες για να αντιδρούν με τα φυτοκανναβινοειδή από την κάνναβη μόνο. Υπάρχουν επειδή, κατόπιν ζήτησης, οι άνθρωποι παράγουν ενδογενή κανναβινοειδή (τα “ενδοκανναβινοειδή”, καθώς τα κανναβινοειδή της κάνναβης είναι τα “εξωκανναβινοειδή”) που αντιδρούν με τους υποδοχείς, επηρεάζοντας τις αλλαγές στην ενδοκυτταρική σηματοδότηση. Έχει προταθεί ότι ολόκληρη η λειτουργία του συστήματος των υποδοχέων κανναβινοειδών και ενδοκανναβινοειδών θα μπορούσε να βοηθήσει στην τροποποίηση της αντίδρασης στον πόνο. Σε αυτό το πνεύμα, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι αναπτύσσεται όλο και περισσότερο η γνώση σχετικά με τις επιπτώσεις των κανναβινοειδών φαρμάκων στον πόνο.

Σε μια πρόσφατα δημοσιευμένη συστηματική ανασκόπηση[10] εξετάστηκαν 28 μελέτες στις οποίες συμμετείχαν συνολικά 2.454 συμμετέχοντες και παρασκευάσματα συμπεριλαμβανομένης της εισπνεόμενης κάνναβης, του dronabinol, του nabilone και του nabiximols, μεταξύ άλλων. Δώδεκα από τις μελέτες διερεύνησαν τον νευροπαθητικό πόνο και τρεις εξέτασαν ασθενείς με καρκινικό πόνο. Οι μελέτες έδειξαν γενικά βελτίωση στις μετρήσεις του πόνου, με συνολική αναλογία πιθανότητας 1,41 (95% διάστημα εμπιστοσύνης: 0,99 έως 2,00) για βελτίωση στον πόνο με τη χρήση κανναβινοειδών σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Μια προηγούμενη συστηματική ανασκόπηση δεκαοκτώ τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών κανναβινοειδών σε 766 συμμετέχοντες με χρόνιο μη καρκινικό πόνο διαπίστωσε ότι δεκαπέντε από τις μελέτες ανέφεραν σημαντική αναλγητική επίδραση για τα κανναβινοειδή σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο και ένας αριθμός μελετών σημείωσε επίσης βελτιώσεις στον ύπνο[11]. Μια άλλη ανασκόπηση που περιελάμβανε έξι από αυτές τις δεκαοχτώ μελέτες σε ασθενείς με πόνο που σχετίζεται με τον καρκίνο, ευνόησε επίσης τα κανναβινοειδή[12].

Ο νευροπαθητικός πόνος είναι ασφαλώς προβληματικός σε ασθενείς με καρκίνο[13]. Μια συστηματική ανασκόπηση έξι τυχαιοποιημένων, διπλά-τυφλών, ελεγχόμενων με εικονικό φάρμακο μελετών κανναβινοειδών (πέντε για την αντιμετώπιση ειδικά του νευροπαθητικού πόνου) βρήκε αποδεικτικά στοιχεία για τη χαμηλή δόση ιατρικής χρήσης της κάνναβης σε μη αντιμετωπίσιμο νευροπαθητικό πόνο σε συνδυασμό με τα παραδοσιακά αναλγητικά[14]. Μια άλλη ανάλυση εξέτασε πέντε δοκιμές εισπνεόμενης κάνναβης σε ασθενείς με περιφερική νευροπάθεια σχετιζόμενη με HIV και βρήκε και πάλι θετικό αποτέλεσμα για την κάνναβη σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο[15]. Μία πρόσφατη μικρή μελέτη[16] έδειξε μια επίδραση δόσης-απόκρισης για την εξατμιζόμενη κάνναβη στην ανακούφιση του πόνου από διαβητική περιφερική νευροπάθεια, ένα τεράστιο κλινικό πρόβλημα που εκτιμάται ότι επηρεάζει 238 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.

Με όλα αυτά τα εντυπωσιακά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι τα κανναβινοειδή θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικά στην περιφερική νευροπάθεια, πού είναι οι μελέτες σε ασθενείς με περιφερική νευροπάθεια που προκαλείται από χημειοθεραπεία; Προκλινικές μελέτες σε μοντέλα τρωκτικών έχουν δείξει ότι τα κανναβινοειδή θα μπορούσαν στην πραγματικότητα να είναι σε θέση να αποτρέψουν την περιφερική νευροπάθεια. Η ενεργοποίηση των CB1 και CB2 υποδοχέων καταστέλλει την ανάπτυξη της περιφερειακής νευροπάθειας που προκαλείται από βινκριστίνη (vincristine) σε αρουραίους[17]. Σε ποντίκια που λαμβάνουν καθημερινά σισπλατίνη (cisplatin), η χορήγηση ανανδαμιδίου (ένα ενδοκανναβινοειδές) μαζί με αναστολέα της υδρολάσης αμιδίου λιπαρού οξέος που μεταβολίζει το ανανδαμίδιο, εξασθένισε την προκαλούμενη από χημειοθεραπεία περιφερική νευροπάθεια[18]. Η προεπεξεργασία με κανναβιδιόλη σταματά την επαγόμενη από πακλιταξέλη (paclitaxel) νευροπάθεια σε ποντίκια[19]. Μέχρι σήμερα, η μόνη ανθρώπινη μελέτη ενός φαρμάκου που βασίζεται στην κάνναβη για την από χημειοθεραπεία προκαλούμενη περιφερική νευροπάθεια είναι μια διασταυρούμενη ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο δοκιμή με nabiximols[20]. Συνολικά, οι αναφερθείσες βαθμολογίες πόνου δεν ήταν διαφορετικές μεταξύ nabiximols και εικονικού φαρμάκου. Ωστόσο, σε κλίμακα 0-10, 5 ανταποκρινόμενοι ανέφεραν μείωση του νευροπαθητικού πόνου μεγαλύτερη από 2 σημεία. Η παρατήρηση αυτή υποδηλώνει ότι 5 ασθενείς πρέπει να υποβληθούν σε θεραπεία με υπογλώσσιο παρασκεύασμα για να αποκομίσουν κλινικό όφελος (αποδεκτός αριθμός που απαιτείται για θεραπεία για νευροπαθητική πάθηση), γεγονός που υποδηλώνει ότι η περαιτέρω διερεύνηση φαρμάκων κάνναβης στην προκαλούμενη από χημειοθεραπεία περιφερική νευροπάθεια είναι δικαιολογημένη. Ακόμα πιο συναρπαστικό θα ήταν μια μελέτη που να αποδεικνύει ότι η κάνναβη μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για νευροπάθεια ή να αποτρέψει αυτή να αναπτυχθεί, όπως υποδεικνύουν τα ζωικά μοντέλα.

Σε ζωικά μοντέλα, τα κανναβινοειδή και τα οπιοειδή έχουν αποδειχθεί ότι έχουν συνεργατικές αναλγητικές επιδράσεις[21]. Τα αναλγητικά αποτελέσματα των κανναβινοειδών δεν εμποδίζονται από ανταγωνιστές οπιοειδών, υποδηλώνοντας ότι οι δύο τύποι παραγόντων λειτουργούν μέσω διαφόρων υποδοχέων και μονοπατιών. Μια πρώιμη μελέτη διαπίστωσε ότι η THC ήταν αναποτελεσματική ως αναλγητικό από μόνη της, αλλά όμως αύξησε ελαφρώς την επίδραση της μορφίνης σε 2 από τα 3 μέτρα[22]. Μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή dronabinol σε ασθενείς με οπιοειδή για χρόνιο πόνο διαπίστωσε ότι, σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο, το dronabinol μείωσε τον πόνο (p <0,01) και αύξησε την ικανοποίηση του ασθενούς (p <0,05)[23]. Μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή με nabiximols σε 359 ασθενείς με καρκίνο με κακώς ελεγχόμενο πόνο, παρά το σταθερό σχήμα οπιοειδών, διαπίστωσε ότι το υπογλώσσιο σκεύασμα (4, 10 ή 16 σπρέι καθημερινά για 5 εβδομάδες) μείωσε τον πόνο και την διακοπή του ύπνου[24]. Μία μελέτη φαρμακοκινητικής αλληλεπίδρασης εξατμιζόμενης κάνναβης σε 21 ασθενείς με χρόνιο (κυρίως μη-καρκινικό) πόνο που έλαβαν μορφίνη παρατεταμένης αποδέσμευσης ή οξυκωδόνη παρατεταμένης απελευθέρωσης δεν έδειξε σημαντική επίδραση στα επίπεδα των οπιούχων στο πλάσμα, αλλά μια πρόταση ενισχυμένης αναλγησίας[25]. Ωστόσο, αυτή η μικρή μελέτη δεν τροφοδοτήθηκε με ένα τελικό σημείο πόνου, γεγονός που υποδηλώνει ότι δικαιολογείται μια μεγαλύτερη δοκιμή παρακολούθησης[26].

Κλινικά, έχω παρατηρήσει ότι πολλοί ασθενείς με καρκίνο επωφελούνται από την προσθήκη κάνναβης στο θεραπευτικό σχήμα για τον πόνο. Αν και η επίδραση στην προκαλούμενη από χημειοθεραπεία περιφερική νευροπάθεια δεν ήταν σαφώς προφανής, άλλα είδη καρκίνου που σχετίζονται με τον πόνο φαίνεται να ανταποκρίνονται. Οι ασθενείς που έχουν τεθεί σε υψηλές δόσεις οπιούχων στο τέλος της ζωής από την καλοπροαίρετη στάση του ογκολόγου τους ή λόγω παρηγορητικής φροντίδας, αισθάνονται συχνά εντελώς ανίκανοι να επικοινωνήσουν με τους αγαπημένους τους στο πολύτιμο υπόλοιπο χρόνο τους λόγω αλλαγών στην γνωστική λειτουργία. Πολλοί έχουν απογαλακτιστεί επιτυχώς από την κατανάλωση οπιούχων με την προσθήκη κάνναβης στο σχήμα τους. Αν και φαίνεται ότι οι ποικιλίες κάνναβης με υψηλή περιεκτικότητα σε THC είναι πιθανότερο να έχουν αναλγητικά αποτελέσματα, οι ασθενείς συχνά αναφέρουν σημαντική μείωση του πόνου από ποικιλίες που είναι κατά κύριο λόγο πλούσιες σε CBD. Αν και η CBD δεν δεσμεύεται στην πραγματικότητα με τον υποδοχέα CB1, εμποδίζει την πρωτεΐνη δέσμευσης λιπαρών οξέων που μεταφέρει το ενδοκανναβινοειδές ενδοκυτταρικά ώστε να υδρολυθεί από την υδρολάση αμιδίου λιπαρού οξέος, επιτρέποντας έτσι στο ενδογενές κανναβινοειδές που συμπλέκεται με τους υποδοχείς να παραμείνει[27].

Η ΚΑΝΝΑΒΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΑΥΤΙΑ

Ως ογκολόγος που ασκεί ιατρική στο Σαν Φρανσίσκο από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, έχω πει συχνά ότι χρειάζομαι μια κλινική δοκιμή για να καταδείξω ότι η κάνναβη είναι αποτελεσματικό αντιεμετικό τόσο όσο χρειάζομαι μια ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο δοκιμή για να αποδείξω ότι η πενικιλίνη είναι αντιβιοτικό! Φαίνεται ότι εάν το μοναδικό πιο ενεργό συστατικό του φυτού έχει λάβει άδεια και έχει εγκριθεί για τη θεραπεία της ναυτίας που προκαλείται από τη χημειοθεραπεία, έτσι θα πρέπει να λειτουργήσει και το μητρικό βότανο. Γνωρίζοντας ότι το πλήθος των ανεκδοτικών αναφορών δεν είναι απόδειξη, θα ήθελα να μοιραστώ ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από έναν 42χρονο κύριο με μεταστατικό καρκίνο του παχέος εντέρου που μου ζητούσε την ανανέωση της άδειας του για την ιατρική χρήση της κάνναβης:

“Παρόλο που δεν την χρησιμοποίησα παρά μόνο μέχρι να κάνω τις τελευταίες 5 συνεδρίες χημειοθεραπείας μου (καθώς χρειάστηκε να ξεπεράσω το στίγμα της χρήσης της), μου έκανε αυτό που κανένα άλλο φάρμακο δεν μπορούσε να κάνει, αντιμετώπισε πλήρως την σοβαρή ναυτία που είχα.

Μου επέτρεψε να παίζω με τα παιδιά μου, να παρακολουθώ τις αθλητικές και σχολικές τους δραστηριότητες και να λειτουργώ πολύ φυσιολογικά στις καθημερινές μου δραστηριότητες.

Δεν μπορώ να σας ευχαριστήσω αρκετά που μου δώσατε αυτή την επιλογή!

Είμαι επί του παρόντος σε διακοπές από την χημειοθεραπεία μετά από μια εξέταση που βγήκε καθαρή και η μόνη φορά που χρησιμοποιώ κάνναβη τώρα είναι όταν έχω πρόβλημα στον ύπνο. Θα ήθελα να συνεχίσω να την χρησιμοποιώ για το σκοπό αυτό, αντί να βασίζομαι σε φαρμακευτικές επιλογές όπως η ζολπιδέμη (zolpidem), κλπ.”

Αυτό το μήνυμα είναι αντιπροσωπευτικό του γεγονότος που πολλοί ασθενείς μου έχουν καταγγείλει κατά τη διάρκεια των τελευταίων 30 χρόνων πρακτικής ογκολογίας σε μια περιοχή όπου οι ασθενείς δεν είχαν ποτέ δυσκολία στην πρόσβαση στην κάνναβη. Ωστόσο, τα δεδομένα από ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές κάνναβης είναι λιγότερο εντυπωσιακά.

Μόνο τρεις δοκιμές εξέτασαν την κάνναβη στη θεραπεία της ναυτίας και του εμέτου που προκαλείται από χημειοθεραπεία και σε δύο από αυτές η κάνναβη διατέθηκε μόνο μετά την αποτυχία του dronabinol. Η πρώτη δοκιμή σημείωσε ένα σημαντικό όφελος για την κάνναβη σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο σε ασθενείς που έλαβαν μεθοτρεξάτη (methotrexate) υψηλής δόσης[28]. Μια μεταγενέστερη μελέτη από τους ίδιους ερευνητές κατέστησε διαθέσιμη την κάνναβη σε ασθενείς που έλαβαν κυκλοφωσφαμίδη (cyclophosphamide) ή ντοξορουμπικίνη (doxorubicin) μετά από αποτυχία του dronabinol και δεν σημειώθηκε ευεργετική επίδραση[29]. Η τρίτη μελέτη που ερευνούσε την κάνναβη ήταν μια τυχαιοποιημένη μελέτη διασταύρωσης σε 20 ασθενείς που έλαβαν dronabinol και κάνναβη[30]. Συνολικά, 5 από τους ασθενείς ανέφεραν θετική αντιεμετική ανταπόκριση. Από ολόκληρη τη κοόρτη, 4 ασθενείς προτίμησαν το κάπνισμα της κάνναβης, 7 προτίμησαν το dronabinol και 9 δεν είχαν προτίμηση. Μια πρόσφατη έρευνα φάσης ii σε 16 ασθενείς με nabixmols, ένα σκεύασμα με απομονωμένα φυτικά κανναβινοειδή για υπογλώσσια χορήγηση, διαπίστωσε ότι 4,8 ψεκασμοί ημερησίως ήταν πιο αποτελεσματικοί από το εικονικό φάρμακο σε συνδυασμό με πρότυπα αντιεμετικά[31].

Δεδομένα από μελέτες που διερευνούν τις συνθετικά διαθέσιμες εκδοχές της Δ9-THC έδωσαν πιο πειστικές αποδείξεις. Μια ποσοτική συστηματική ανασκόπηση[32] που περιελάμβανε 30 τυχαιοποιημένες συγκρίσεις χορήγησης από του στόματος nabilone, από του στόματος dronabinol ή παρασκεύασμα ενδομυϊκου levonantradol (που δεν είναι πλέον διαθέσιμο) με εικονικό φάρμακο σε 1.366 ασθενείς που έλαβαν χημειοθεραπεία διαπίστωσε ότι ως αντιεμετικά τα κανναβινοειδή ήταν αποτελεσματικότερα από την προχλωρπεραζίνη (prochlorperazine), την μετοκλοπραμίδη (metoclopramide), την χλωροπρομαζίνη (chlorpromazine), την θειαιθυπεραζίνη (thiethylperazine), την αλοπεριδόλη (haloperidol), την δομπεριδόνη (domperidone) ή την αλισαπρίδη (alizapride) (αναλογία κινδύνου: 1,38, 95% διάστημα εμπιστοσύνης: 1,18 έως 1,51). Για τον πλήρη έλεγχο της ναυτίας, ο αριθμός που απαιτείται για τη θεραπεία ήταν 6 και ήταν 8 για τον πλήρη έλεγχο του εμέτου. Σε διασταυρούμενες μελέτες, οι ασθενείς προτιμούσαν τα κανναβινοειδή για τους μελλοντικούς κύκλους χημειοθεραπείας. Μια μεταγενέστερη συστηματική ανασκόπηση[33] τριάντα τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών, στις οποίες συμμετείχαν 1.138 ασθενείς, διαπίστωσε επίσης ότι τα κανναβινοειδή ήταν πιο αποτελεσματικά από το εικονικό φάρμακο ή τα συμβατικά αντιεμετικά στη μείωση της ναυτίας και του εμέτου που προκαλείται από τη χημειοθεραπεία και ότι οι ασθενείς προτιμούσαν τα κανναβινοειδή. Οι ανεπιθύμητες παρενέργειες σημειώθηκαν να είναι πιο έντονες και να εμφανίζονται πιο συχνά σε ασθενείς που χρησιμοποιούν κανναβινοειδή. Μια πιο πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση[10] εικοσιπέντε τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών (εικοσιτέσσερις με τη χρήση nabilone ή dronabinol) στις οποίες συμμετείχαν 1.772 συμμετέχοντες ανέφερε συνολικό όφελος για την κάνναβη. Μια ανασκόπηση του Cochrane[34] ανέλυσε εικοσιδύο τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές κανναβινοειδών σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο ή με άλλα αντιεμετικά φάρμακα. Οι ασθενείς είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναφέρουν πλήρη απουσία ναυτίας και εμέτου με κάνναβη παρά με εικονικό φάρμακο και υπήρχε ελάχιστη διακριτή διαφορά μεταξύ της αποτελεσματικότητας των κανναβινοειδών και της προχλωρπεραζίνης (prochlorperazine), της μετοκλοπραμίδης (metoclopramide), της δομπεριδόνης (domperidone) και της χλωροπρομαζίνης (chlorpromazine). Αξιοσημείωτο όμως είναι ότι καμία από τις δοκιμές δεν περιελάμβανε τους πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενους παράγοντες, τους ανταγωνιστές σεροτονίνης 5-ΗΤ3. Οι κατευθυντήριες γραμμές του National Comprehensive Cancer Network αναφέρουν με προσοχή τα κανναβινοειδή ως μια επαναστατική θεραπεία για ναυτία και έμετο που προκαλείται από χημειοθεραπεία και δεν ανταποκρίνονται σε άλλα αντιεμετικά[35].

Η ΚΑΝΝΑΒΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΟΡΕΞΗΣ

Αν και η κάνναβη είναι το μόνο αντιεμετικό που είναι επίσης ορεξιογόνο, μέχρι σήμερα δεν έχουν διεξαχθεί κλινικές δοκιμές που να διερευνούν το φυτό ως θεραπεία για το σύνδρομο ανορεξίας-καχεξίας που σχετίζεται με τον καρκίνο. Μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο κλινική δοκιμή αξιολόγησης ενός εκχυλίσματος κάνναβης και του dronabinol σε 243 ασθενείς με σύνδρομο ανορεξίας-καχεξίας που σχετίζεται με τον καρκίνο διαπίστωσε ότι κανένα από τα δυο παρασκευάσματα δεν ήταν ανώτερο από το εικονικό φάρμακο σε σχέση με την όρεξη ή την ποιότητα ζωής[36]. Μια μεγάλη μελέτη 469 ασθενών με προχωρημένο καρκίνο τυχαιοποίησε τους συμμετέχοντες να λάβουν τον προ-γαστρικό παράγοντα οξική μεγεστρόλη (megestrol acetate) ή dronabinol ή και τα δύο. Σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες στην ομάδα dronabinol, αυτοί στην ομάδα μεγεστρόλης παρουσίασαν σημαντικά μεγαλύτερη αύξηση τόσο στο βάρος όσο και στην όρεξη και ο συνδυασμός dronabinol με μεγεστρόλη δεν προσέφερε κανένα πρόσθετο όφελος σε σύγκριση με μόνο την μεγεστρόλη. Μία μικρότερη μελέτη του dronabinol σε ασθενείς με καρκίνο κατέδειξε αυξημένη χημειοαισθητική αντίληψη στην ομάδα θεραπείας σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου[38]. Στους αποδέκτες του dronabinol, τα τρόφιμα είχαν καλύτερη γεύση και η όρεξη και η θερμιδική πρόσληψη αυξήθηκαν. Παρόμοια, έχουν αναφερθεί και μεταβλητά και σε μεγάλο βαθμό μη εντυπωσιακά αποτελέσματα για το dronabinol σε σχέση με την όρεξη και το βάρος στην καχεξία που σχετίζεται με τον HIV[39].

Η ΚΑΝΝΑΒΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ

Ένας από τους λαϊκούς μύθους σχετικά με τον τάφο της Παγωμένης Κόρης της Σιβηρίας κλείνει με αυτές τις γραμμές:

“Οι σύγχρονοι επιστήμονες στρέφουν όλο και περισσότερο την προσοχή τους στην κάνναβη εξαιτίας της δυνατότητάς της να αναστέλλει ή να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα και, τουλάχιστον, να διαχειρίζεται τον πόνο και τα συμπτώματα που συνοδεύουν την ασθένεια. Αλλά όμως, οι αρχαίοι άνθρωποι φαίνεται να το γνώριζαν ήδη αυτό”.[40]

Μια τέτοιου είδους υπόθεση-άλμα, δηλαδή ότι επειδή η Παγωμένη Κόρη θάφτηκε με κάνναβη και είχε και καρκίνο, ότι την χρησιμοποίησε για να θεραπεύσει τον καρκίνο της, είναι περίπου τόσο έγκυρη όσο οι ισχυρισμοί που γίνονται στο διαδίκτυο σήμερα ότι τα εξαιρετικά συμπυκνωμένα έλαια κάνναβης μπορούν να θεραπεύσουν τον καρκίνο. Μπορεί να είναι εφικτό, αλλά δεν υπάρχουν ακόμη αξιόπιστα στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτή την πεποίθηση. Μία από τις πιο δύσκολες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν οι ογκολόγοι οι οποίοι προσπαθούν να συμβουλεύσουν τον ασθενή που έχει μια θεραπευτική διάγνωση, είναι όταν αυτός επιδιώκει να αποφύγει τη συμβατική θεραπεία του καρκίνου και αντ’ αυτής να κάνει μια θεραπεία που θα εξαρτάται από έλαιο κάνναβης για την εξάλειψη της κακοήθειας λόγω του μεγάλου αριθμού των online μαρτυριών από άτομα που αναφέρουν ότι είχαν τέτοια αποτελέσματα. Δεδομένης της μακράς πρακτικής μου στο Σαν Φρανσίσκο, μπορώ να υποθέσω ότι μεγάλο μέρος των ασθενών μου χρησιμοποίησε κάνναβη κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Εάν η κάνναβη θεραπεύει τον καρκίνο, θα είχα πολλούς περισσότερους επιζώντες σήμερα. Η χορήγηση εισπνεόμενης κάνναβης δεν μπορεί να παραδώσει τη συγκέντρωση δραστικών συστατικών που μπορεί να δώσει ένα πολύ συμπυκνωμένο έλαιο THC ή CBD, αλλά δεν υπάρχει ακόμη πειστική απόδειξη ότι τα ευρήματα in vitro ή σε ζωικό μοντέλο μεταφράζονται και στην κλινική αρένα.

Μία από τις πρώτες μελέτες που υποδηλώνουν ότι τα κανναβινοειδή μπορεί να έχουν αντικαρκινική δραστηριότητα προέρχονται από το U.S. National Cancer Institute (Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ) σε ένα έγγραφο που δημοσιεύτηκε το 1975[41]. Οι ερευνητές ανέφεραν ότι οι Δ9-THC, Δ8-THC και CBD ανέστειλαν την ανάπτυξη κυττάρων αδενοκαρκινώματος Lewis πνεύμονα in vitro και σε ποντικούς. Για ασαφείς λόγους, αυτή η ερευνητική γραμμή δεν επιδιώχθηκε περαιτέρω στο National Institutes of Health in the United States (Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών), αλλά στη συνέχεια ανέλαβαν ερευνητές από στην Ισπανία και την Ιταλία, οι οποίοι έχουν κάνει μια τεράστια συμβολή στον τομέα.

Εάν τα κανναβινοειδή θεωρηθούν ότι έχουν πιθανό αντικαρκινικό αποτέλεσμα και δρουν μέσω του υποδοχέα CB1, θα ακολουθήσει και το ότι ο εγκέφαλος (όπου ο υποδοχέας CB1 παρουσιάζει πυκνοκατοικημένη παρουσία ως υποδοχέας συζευγμένος με πρωτεΐνη G επτά διαμεμβρανικών περιοχών) θα ήταν ένα καλό μέρος για να ξεκινήσει η έρευνα. Και, στην πραγματικότητα, πολυάριθμες μελέτες in vitro και σε ζωικά μοντέλα έχουν δείξει ότι τα κανναβινοειδή μπορούν να αναστείλουν τα γλοιώματα[42]. Άλλες κυτταρικές γραμμές όγκου αναστέλλονται επίσης από τα κανναβινοειδή in vitro και η χορήγηση κανναβινοειδών σε γυμνά ποντίκια περιορίζει την ανάπτυξη διαφόρων καρκινικών ξενομοσχευμάτων που αντιπροσωπεύουν πολλαπλές στερεές και αιματολογικές κακοήθειες, συμπεριλαμβανομένων των αδενοκαρκινωμάτων του πνεύμονα, του μαστού, του παχέος εντέρου και του παγκρέατος και επίσης τα μυέλωμα, λέμφωμα και μελάνωμα[43,44].

Μια συζήτηση του μηχανισμού δράσης των κανναβινοειδών ως αντικαρκινικών παραγόντων είναι πέρα από το πεδίο εφαρμογής της παρούσης μελέτης, αλλά έχει αναθεωρηθεί αλλού[45-48]. Τα κανναβινοειδή φαίνεται να προκαλούν απόπτωση, πιθανώς μέσω αλληλεπίδρασης με τον υποδοχέα CB1. Η χορήγηση κανναβινοειδών σε μοντέλα ποντικών έχει παρατηρηθεί ότι μειώνει την έκφραση του αγγειακού ενδοθηλιακού αυξητικού παράγοντα και των υποδοχέων του, οδηγώντας σε αναστολή της αγγειογένεσης. Τα κανναβινοειδή μειώνουν επίσης τη δραστηριότητα της μήτρας μεταλλοπρωτεϊνάσης 2, οδηγώντας σε μειωμένη διείσδυση κυττάρων όγκου και μειωμένη δυνατότητα μετάστασης. Επιπλέον, τα κανναβινοειδή έχουν αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες που είναι επίσης επιθυμητές στην καταπολέμηση του καρκίνου. Μελέτες in vitro απέδειξαν ότι, σε συνδυασμό με τη γεμσιταβίνη (gemcitabine), τα κανναβινοειδή μειώνουν περαιτέρω τη βιωσιμότητα των παγκρεατικών καρκινικών κυττάρων[49]. Σε ποντικούς, η προσθήκη της θεμοζολομίδης (temozolomide) (που χρησιμοποιείται ευρέως στη θεραπεία επιθετικών όγκων του εγκεφάλου), επανέφερε την καταστολή γλοιώματος σε όγκους που είχαν καταστεί ανθεκτικοί στη χημειοθεραπεία[50]. Η προσθήκη της CBD ενίσχυσε την αντινεοπλασματική δράση ακόμη και όταν χρησιμοποιήθηκαν χαμηλότερες δόσεις THC. Ομοίως, βρέθηκε ότι ένας συνδυασμός των THC και CBD ενισχύει τα αντικαρκινικά αποτελέσματα της ακτινοβολίας σε ένα μοντέλο γλοιώματος ποντικού, υποδηλώνοντας ότι τα κανναβινοειδή μπορεί να είναι συνεργατικά με την ακτινοθεραπεία καθώς και με τη χημειοθεραπεία[51].

Αλλά πάλι, τα ποντίκια και οι αρουραίοι δεν είναι άνθρωποι και αυτό που παρατηρείται in vitro δεν μεταφράζεται απαραιτήτως και στην κλινική ιατρική. Οι προκλινικές ενδείξεις ότι τα κανναβινοειδή μπορεί να έχουν άμεση αντικαρκινική δραστηριότητα είναι επίσης προκλητικό, αλλά απαιτούνται περισσότερες έρευνες. Ως εκ τούτου, ο ογκολόγος που συμβουλεύει τους ασθενείς σχετικά με τη χρήση κανναβινοειδών κατά τη διάρκεια της συμβατικής θεραπείας του καρκίνου θα πρέπει να γνωρίζει τα προκλινικά ευρήματα και δεν πρέπει να συμβουλεύει τους ασθενείς να αποφεύγουν εντελώς την κάνναβη. Επί του παρόντος, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι η κάνναβη θα μπορούσε να έχει χρησιμότητα στη διαχείριση συμπτωμάτων για ασθενείς που ζουν με καρκίνο και επιζούν μετά τον καρκίνο[52-54]. Σε σύγκριση με τους περισσότερους θεραπευτικούς παράγοντες που χρησιμοποιούν οι ογκολόγοι στην πρακτική τους, το προφίλ παρενεργειών της κάνναβης ως φαρμάκου είναι αποδεκτό και οι ανεπιθύμητες παρενέργειες περιγράφονται με σαφήνεια[54,55]. Για να μπορέσουμε να προτείνουμε ένα μόνο παράγοντα που θα μπορούσε να αποφέρει οφέλη στη θεραπεία της ναυτίας, της ανορεξίας, του πόνου, της αϋπνίας και του άγχους, αντί να γράφονται συνταγές για 5 ή 6 φάρμακα που μπορεί να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους ή με τις θεραπείες που εφαρμόζονται για τον καρκίνο, φαίνεται ότι η κάνναβη είναι σε πλεονεκτική θέση. Και παρόλο που οι βοτανικές-φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις για άλλα φάρμακα που μεταβολίζονται από ορισμένες ισόμορφες του κυτοχρώματος P450 είναι θεωρητική, δεν έχουν παρατηρηθεί μέχρι σήμερα σημαντικές διαταραχές στις συγκεντρώσεις στο πλάσμα συνταγογραφούμενων φαρμάκων όταν συγχορηγηθεί και η κάνναβη. Η μόνη δημοσιευμένη μελέτη που διερευνά τη φαρμακευτική κάνναβη με χημειοθεραπευτικούς παράγοντες δεν εντόπισε καμία επίδραση στη φαρμακοκινητική στο πλάσμα αίματος της ιρινοτεκάνης (irinotecan) ή της ντοσεταξέλης (docetaxel), όταν η κάνναβη χορηγήθηκε ως βοτανικό τσάι, αν και αυτό το σύστημα παράδοσης δεν είναι ούτε ιδιαίτερα δημοφιλές ούτε πιθανά ισχυρό[56]. Η φαρμακοκινητική της κατάποσης σε σύγκριση με την εισπνεόμενη κάνναβη θα υποστήριζε μια εισπνεόμενη οδό χορήγησης εάν οι ασθενείς επιθυμούν μεγαλύτερο έλεγχο της εμφάνισης, του βάθους και της διάρκειας του αποτελέσματος.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Το τεύχος Αυγούστου του New England Journal of Medicine δημοσίευσε μια μελέτη προοπτικής που περιγράφει την ιστορία της Marilyn, μιας 68χρονης γυναίκας με μεταστατικό καρκίνο του μαστού που αναζητά την παροχή άδειας ιατρικής χρήσης της κάνναβης από τον γιατρό της[57]. Είναι ενδιαφέρον ότι παρουσιάζονται τα υπέρ και τα κατά και από τις δύο πλευρές και από τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας και όχι από τους γιατρούς ογκολόγους. Σε μια διαδικτυακή δημοσκόπηση που ακολούθησε, οι συγγραφείς ανέφεραν ότι είναι εκπληκτικό ότι το 76% των 1.446 γιατρών που απάντησαν από όλο τον κόσμο τάχθηκαν υπέρ της χρήσης της κάνναβης, παρόλο που πολλοί προήλθαν από δικαιοδοσίες στις οποίες αυτή είναι εντελώς παράνομη[58]. Οι συγγραφείς μιας μεταγενέστερης έρευνας του WebMD σε 1.566 γιατρούς στις ΗΠΑ ανέφεραν ότι το 82% των ογκολόγων και των αιματολόγων τάχθηκαν υπέρ της πρόσβασης των ασθενών στην ιατρική χρήση της κάνναβης, αντιπροσωπεύοντας έτσι την ισχυρότερη έγκριση από όλες τις ιατρικές ειδικότητες[2].

Συνοψίζοντας, η κάνναβη και τα κανναβινοειδή είναι χρήσιμα στη διαχείριση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με τον καρκίνο και τη θεραπεία του. Συναρπαστικά προκλινικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι τα κανναβινοειδή δεν είναι μόνο αποτελεσματικά στη θεραπεία αλλά είναι και στην πρόληψη της περιφερικής νευροπάθειας που προκαλείται από χημειοθεραπεία. Τα κανναβινοειδή θα μπορούσαν να συνεργάζονται με τα οπιοειδή στην ανακούφιση του πόνου. Το προφίλ ασφαλείας της κάνναβης είναι αποδεκτό, με παρενέργειες που είναι γενικά ανεκτές και βραχύβιες. Τα προκλινικά δεδομένα δείχνουν ότι τα κανναβινοειδή θα μπορούσαν να έχουν άμεση αντινεοπλασματική δραστηριότητα, πιθανώς πιο εντυπωσιακή στις κακοήθειες του κεντρικού νευρικού συστήματος. Τα κλινικά δεδομένα σχετικά με τις επιπτώσεις των συμπυκνωμάτων κάνναβης στον καρκίνο δεν είναι ακόμη διαθέσιμα. Οι ογκολόγοι θα μπορούσαν να βρουν πως η κάνναβη και τα κανναβινοειδή μπορούν να είναι αποτελεσματικά εργαλεία στη φροντίδα των ασθενών που ζουν με τον καρκίνο αλλά και για όσους έχουν επιζήσει από τον καρκίνο.

ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ

Έχω διαβάσει και έχω καταλάβει την πολιτική του Current Oncology σχετικά με την αποκάλυψη σύγκρουσης συμφερόντων και δηλώνω τα ακόλουθα συμφέροντα: Έχω λάβει αμοιβές ως μέλος συμβουλευτικού συμβουλίου για τις ABcann Medicines, MMJ PhytoTech, Tikun Olam και Zynerba Pharmaceuticals.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

1. Mosbergen D “Now We Know What Killed the Ancient “Ice Princess”, and Why She Had That Marijuana [Web article]” (Τώρα ξέρουμε τι σκότωσε την αρχαία “Πριγκίπισσα πάγου” και γιατί είχε πάνω της αυτή την κάνναβη [άρθρο στο Web]) NY: The Huffington Post New York 2014.

http://www.huffingtonpost.com/…/siberian-ice-princess-cance…

2. Rappold RS “Legalize Medical Marijuana, Doctors Say in Survey [Web article]” (Νομιμοποιήστε ιατρική χρήση της κάνναβης, λένε οι γιατροί σε έρευνα [άρθρο στο Web]) GA: WebMD Atlanta 2014.

http://www.webmd.com/…/…/20140225/webmd-marijuana-survey-web

3. Russo EB “Taming thc: potential cannabis synergy and phytocannabinoid–terpenoid entourage effects” (Δαμάζοντας την THC: πιθανή συνέργεια στην κάνναβης, συνδυαστική επίδραση φυτοκαναναβινοειδούς-τερπενοειδούς) Br J Pharmacol. 2011;163:1344–64.
4. Massi P, Solinas M, Cinquina V, Parolaro D. “Cannabidiol as potential anticancer drug” (Η κανναβιδιόλη ως πιθανό αντικαρκινικό φάρμακο) Br J Clin Pharmacol. 2013;75:303–12.
5. Rog DJ, Nurmikko TJ, Fride T, Young CA “Randomized, controlled trial of cannabis-based medicine in central pain in multiple sclerosis” (Τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη δοκιμή φαρμάκου που βασίζεται στην κάνναβη στον κεντρικό πόνο στη πολλαπλή σκλήρυνση) Neurology. 2005;65:812–19.
6. Duran M, Perez E, Abanades S, et al. “Preliminary efficacy and safety of an oromucosal standardized cannabis extract in chemotherapy-induced nausea and vomiting” (Προκαταρκτική αποτελεσματικότητα και ασφάλεια ενός τυποποιημένου εκχυλίσματος κάνναβης για τον βλεννογόνο του στόματος σε επαγόμενη από χημειοθεραπεία ναυτία και έμετο) Br J Clin Pharmacol. 2010;70:656–63.
7. Johnson JR, Burnell-Nugent M, Lossignol D, Ganae-Motan ED, Potts R, Fallon MT “Multicenter, double-blind, randomized, placebo-controlled, parallel-group study of the efficacy, safety and tolerability of thc:cbd extract and thc extract in patients with intractable cancer-related pain” (Πολύκεντρη, διπλά-τυφλή, τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη παράλληλης ομάδας για την αποτελεσματικότητα, την ασφάλεια και την ανεκτικότητα του εκχυλίσματος THC:CBD και του εκχυλίσματος THC σε ασθενείς με ανθεκτικό στην θεραπεία πόνο που σχετίζεται με τον καρκίνο) J Pain Symptom Manage. 2010;39:167–78.
8. Lynch ME, Cesar-Rittenberg P, Hohmann AG “A double-blind, placebo-controlled, crossover pilot trial with extension using an oral mucosal cannabinoid extract for treatment of chemotherapy-induced neuropathic pain” (Μία διπλά-τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο, διασταυρούμενη πιλοτική δοκιμή με επέκταση με την χρήση εκχυλίσματος κανναβινοειδούς για τον βλεννογόνο του στόματος για τη θεραπεία του επαγόμενου από χημειοθεραπεία νευροπαθητικού πόνου) J Pain Symptom Manage. 2014;47:166–73.
9. Pertwee RG, Howlett AC, Abood ME, et al. “International Union of Pharmacology. lxxix. Cannabinoid receptors and their ligands: beyond cb1 and cb2” (Διεθνής Ένωση Φαρμακολογίας. lxxix. Οι υποδοχείς κανναβινοειδών και οι συνδέτες τους: πέρα από τους cb1 και cb2) Pharmacol Rev. 2010;62:588–631.

….

η συνέχεια του κειμένου στο αρχείο PDF:

Η Κάνναβη στην αντιμετώπιση του Καρκίνου.pdf

https://www.facebook.com/download/preview/456038985216606