#1: Ο θηλασμός και η κάνναβη, ένα θέμα ευαίσθητο
(Αναδημοσίευση με μετάφραση από: HERB, “Marijuana And Pregnancy #1: Breastfeeding and Marijuana, A Touchy Subject” https://herb.co/…/breastfeeding-and-marijuana-a-touchy-subj…, Anna Wilcox, Mar 13, 2016)
Η χρήση κάνναβης από την μητέρα κατά την περίοδο του θηλασμού είναι ένα ευαίσθητο θέμα. Δυστυχώς, η επιστημονική έρευνα για το θέμα αυτό είναι εξίσου αμφίρροπη, όπως είναι και η κοινή γνώμη.
Η χρήση κάνναβης στον θηλασμό είναι ένα ευαίσθητο θέμα. Όχι μόνο ο ίδιος ο θηλασμός συχνά στιγματίζεται, αλλά και η προσθήκη κάνναβης στην όλη εικόνα είναι αιτία για να ανοίξει ένα ακόμα επίπεδο έντονων συζητήσεων. Δυστυχώς για τις μητέρες, η επιστημονική έρευνα για το θέμα είναι εξίσου διφορούμενη όσο διφορούμενη είναι και η κοινή γνώμη. Ανεξάρτητα, εάν είσαι μια αναμένουσα μητέρα, υπάρχουν μερικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζεις προτού ανάψεις ένα τσιγαράκι.
Κάνναβη & θηλασμός: βαρύς στιγματισμός
Οι μητέρες αντιμετωπίζουν μεγάλη πίεση αυτές τις μέρες, ιδιαίτερα οι νέες μητέρες και εκείνες με βρέφη. Όταν πρόκειται για να διατηρηθούν τα παιδιάς σας ευτυχισμένα, υγιή και ακμάζοντα, φαίνεται πώς όλοι έχουν και από μια γνώμη για το τι θεωρείται κατάλληλη φροντίδα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις μητέρες που έχουν επιλέξει να χρησιμοποιούν κάνναβη κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε χρονικής στιγμής στην εγκυμοσύνη τους[1] ή κατά τον θηλασμό.
[1] “The Effects of Cannabis During Pregnancy” (Οι επιδράσεις της κάνναβης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης) https://herb.co/…/news/the-effects-of-cannabis-during-gener…
Κάνε μια γενική αναζήτηση στο διαδίκτυο για πληροφορίες σχετικά με τη κάνναβη και το θηλασμό και σίγουρα θα βρεις μια ντουζίνα από δηλώσεις όπως αυτή από το KellyMom.com[2] (με ιδιαίτερη έμφαση):
“Ξεχωριστά από τις άμεσες, χημικές επιδράσεις της κάνναβης σε ένα μωρό, η χρήση κάνναβης μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα της μητέρας να είναι σε θέση να φροντίζει σωστά το μωρό της. Η μητρική κρίση μπορεί να είναι μειωμένη”.
[2] “Breastfeeding and Marijuana” (Ο θηλασμός και η κάνναβη) https://kellymom.com/…/can-i-breastfeed/lifestyle/marijuana/
Το σημερινό πολιτικό κλίμα που περιβάλλει το φυτό περιορίζει την έρευνα σχετικά με τις πραγματικές επιπτώσεις της κάνναβης στα βρέφη και την ανάπτυξη των εμβρύων. Ωστόσο, δεν υπάρχει έλλειψη κρίσης σε όσους επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν κάνναβη ως εναλλακτική λύση σε άλλα φάρμακα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.
Όσον αφορά την ίδια τη διαθέσιμη έρευνα, τα αποτελέσματα είναι αρκετά μικτά. Ως επί το πλείστον, η ιατρική κοινότητα προειδοποιεί εναντίον της χρήσης κάνναβης κατά το θηλασμό[3] καθώς οι κίνδυνοι και το μέγεθος αυτών, είναι ως επί το πλείστον άγνωστοι. Μεγάλο μέρος της έρευνας που περιβάλλει την κάνναβη και την εγκυμοσύνη εστιάζει τη συζήτηση στην ψυχοδραστική THC. Πολύ λίγα έχουν γίνει σχετικά με τις επιπτώσεις των μη ψυχοδραστικών, υψηλών σε περιεκτικότητα σε CBD ποικιλιών και ελαίων. Αυτό σημαίνει ότι εκτός από το έντονο στίγμα που περιβάλλει τη χρήση κάνναβης στην εγκυμοσύνη, η πραγματική επίδραση της κάνναβης στα θηλάζοντα βρέφη είναι περισσότερο ή λιγότερο μυστηριώδης.
[3] “Cannabis, Pregnancy, and Breast Feeding” (Η κάνναβη, η εγκυμοσύνη και ο θηλασμός) https://herb.co/…/news/cannabis-pregnancy-and-breast-feeding
Τα κανναβινοειδή εμφανίζονται φυσιολογικά στο μητρικό γάλα
Μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά στην πραγματικότητα υπάρχουν πολλά κανναβινοειδή[4] που περιέχονται στο μητρικό γάλα χωρίς οι μητέρες να καπνίζουν κάνναβη. Τα δικά μας ενδοκανναβινοειδή[5], είναι ενώσεις όπως η THC που παράγονται φυσικά το σώμα μας και μεταφέρονται από τη μητέρα στο βρέφος μέσω του θηλασμού. Πιο συγκεκριμένα ένα ενδοκανναβινοειδές που ονομάζεται 2-αραχιδονυλο-γλυκερόλη (2-AG), ενεργοποιεί τους ίδιους κυτταρικούς υποδοχείς πάνω στου οποίους επιδρά και η THC.
[4] “Why Are Cannabinoid Receptors Important?” (Γιατί είναι σημαντικοί οι υποδοχείς κανναβινοειδών;) https://herb.co/…/why-are-cannabinoid-receptors-so-important
[5] “How Cannabinoids Interact with the Body” (Πώς αλληλεπιδρούν τα κανναβινοειδή με το σώμα) https://herb.co/…/news/how-canabinoids-interact-with-thebody
Αυτά τα κανναβινοειδή είναι πραγματικά το κλειδί για τη διατήρηση στην ζωή των νεογέννητων. Έρευνα που χρονολογείται από το 2004[6] έχει δείξει ότι αυτές οι ενώσεις διεγείρουν το θηλασμό μεταξύ των νεογέννητων ποντικών. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι τα ενδοκανναβινοειδή βοηθούν στην τόνωση των μυών της γλώσσας. Η ερευνήτρια Ester Fride εξήγησε ότι η παρουσία αυτών των κανναβινοειδών μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη μιας ασθένειας που είναι γνωστή ως “μη-οργανική αποτυχία στην ανάπτυξη” (non-organic failure to thrive). Η αποτυχία στην ανάπτυξη συμβαίνει όταν ένα νεογέννητο μωρό δεν μπορεί να φάει αρκετή τροφή για να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί.
[6] Fride E “The endocannabinoid-CB(1) receptor system in pre- and postnatal life” (Το σύστημα υποδοχέα ενδοκανναβινοειδούς CB(1) στην προ- και μετα- γεννητική ζωή) Eur J Pharmacol. 2004 Oct 1;500(1-3):289-97.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15464041
Περίληψη
“Πρόσφατες έρευνες υποδηλώνουν ότι τα ενδογενή κανναβινοειδή (‘ενδοκανναβινοειδή’) και οι υποδοχείς κανναβινοειδών αυτών, έχουν σημαντική επίδραση κατά την προ- και την μετα- γεννητική ανάπτυξη. Πρώτον, υψηλά επίπεδα υποδοχέων ενδοκανναβινοειδούς ανανδαμιδίου και κανναβινοειδών είναι παρόντα στο έμβρυο προ-εμφύτευσης και στη μήτρα, ενώ μια προσωρινή μείωση των επιπέδων του ανανδαμιδίου είναι απαραίτητη για την εμβρυονική εμφύτευση. Συνεπώς, στις γυναίκες αναφέρθηκε αντίστροφη συσχέτιση μεταξύ υδρολάσης αμιδίου λιπαρού οξέος (το ένζυμο αποικοδόμησης του ανανδαμιδίου) σε ανθρώπινα λεμφοκύτταρα και της αποβολής. Δεύτερον, οι υποδοχείς CB(1) παρουσιάζουν παροδική παρουσία σε περιοχές λευκής ύλης του προ- και μετα- γεννητικού νευρικού συστήματος, υποδεικνύοντας ένα ρόλο για τους υποδοχείς CB(1) στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Τρίτον, ενδοκανναβινοειδή έχουν ανιχνευθεί στο μητρικό γάλα και η ενεργοποίηση των υποδοχέων CB(1) φαίνεται να είναι κρίσιμη για τον θηλασμό στα νεογέννητα ποντίκια, προφανώς ενεργοποιώντας το στόμα-κινητικό μυϊκό σύστημα. Τέταρτον, το ανανδαμίδιο έχει ιδιότητες νευροπροστασίας στον αναπτυσσόμενο μεταγεννητικό εγκέφαλο. Τέλος, η προγεννητική έκθεση στο δραστικό συστατικό της κάνναβης (δέλτα(9)-τετραϋδροκανναβινόλη) ή στο ανανδαμίδιο επηρεάζει τις προμετωπιανές φλοιώδεις λειτουργίες, τη μνήμη και τις κινητικές και εθιστικές συμπεριφορές, υποδεικνύοντας ένα ρόλο στο σύστημα υποδοχέα ενδοκανναβινοειδούς CB(1) στις δομές του εγκεφάλου που ελέγχουν αυτές τις λειτουργίες. Περαιτέρω παρατηρήσεις υποδεικνύουν ότι τα παιδιά μπορεί να είναι λιγότερο επιρρεπή σε ψυχοδραστικές παρενέργειες της δέλτα(9)-τετραϋδροκανναβινόλης ή των ενδοκανναβινοειδών, από ότι είναι οι ενήλικες. Οι ιατρικές επιπτώσεις αυτών των καινοφανών εξελίξεων είναι πολύ εκτεταμένες και προτείνουν ένα ελπιδοφόρο μέλλον για τα κανναβινοειδή στην παιδιατρική για συνθήκες όπως η “μη-οργανική αποτυχία στην ανάπτυξη” και η κυστική ίνωση”.
Η Fride έχει ονομάσει αυτά τα ενδοκανναβινοειδή “εξαιρετικά ζωτικής σημασίας για την σωστή ανθρώπινη ανάπτυξη”. Σε μερικές από τις τελευταίες εργασίες της[7], η Fride εξηγεί ότι, τα ενδοκανναβινοειδή διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εμβρυϊκή ανάπτυξη του εγκεφάλου. Ανακάλυψε ότι αυτά τα κανναβινοειδή μεταβάλλονται όταν μια έγκυος μητέρα είναι κάτω από άγχος.
[7] Fride E, Gobshtis N, Dahan H, Weller A, Giuffrida A, Ben-Shabat S “The endocannabinoid system during development: emphasis on perinatal events and delayed effects” (Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης: έμφαση στα περιγεννητικά συμβάντα και τις καθυστερημένες επιδράσεις) Vitam Horm. 2009;81:139-58.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19647111
Περίληψη
“Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα (ΕΚΣ), συμπεριλαμβανομένων των υποδοχέων του, των ενδογενών προσδεμάτων του (‘ενδοκανναβινοειδή’), των ενζύμων συνθέσεως και αποικοδόμησης και των μορίων μεταφορέων του, έχει ανιχνευθεί από τα πρώτα εμβρυϊκά στάδια και καθ’ όλη την προγεννητική και μεταγεννητική ανάπτυξη. Ενδοκανναβινοειδή, κυρίως 2-αραχιδονυλογλυκερόλη, υπάρχουν επίσης στο μητρικό γάλα. Κατά τη διάρκεια των τριών αναπτυξιακών σταδίων (1) πρόωρου εμβρύου, (2) προγεννητικής ανάπτυξης του εγκεφάλου και (3) μεταγεννητικού θηλασμού, το ΕΚΣ διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη και την επιβίωση. Κατά την πρώιμη κύηση, η επιτυχής εμβρυϊκή διέλευση μέσω των ωοθηκών και η εμφύτευση στη μήτρα απαιτούν κρίσιμο ενζυμικό έλεγχο των ενδοκανναβινοειδών. Κατά τη διάρκεια του εμβρυϊκού βίου, τα ενδοκανναβινοειδή και ο κανναβινοειδής υποδοχέας CB(1) είναι σημαντικά για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, ρυθμίζοντας τη διαφοροποίηση του νευρικού προγόνου και την κατευθυνόμενη μετατόπιση των αξόνων και τη συναπτογένεση. Μεταγεννητικά, η ενεργοποίηση του υποδοχέα CB(1) από την 2-αραχιδονυλογλυκερόλη φαίνεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην έναρξη του θηλασμού γάλακτος σε νεογνά ποντικού, ενδεχομένως επιτρέποντας την εννεύρωση ή/και την ενεργοποίηση των μυών της γλώσσας. Ο περιγεννητικός χειρισμός του ΕΚΣ, με χορήγηση κανναβινοειδών ή με κατανάλωση κάνναβης στη μητέρα, μεταβάλλει τις νευροδιαβιβαστικές και τις συμπεριφορικές λειτουργίες στους απογόνους. Είναι ενδιαφέρον ότι τα επακόλουθα των προγεννητικών κανναβινοειδών είναι παρόμοια με πολλές επιδράσεις του προγεννητικού στρες, γεγονός που μπορεί να υποδηλώνει ότι οι προγεννητικές επιδράσεις του άγχους στο ΕΚΣ και ότι η προγεννητική έκθεση σε κανναβινοειδή μπορεί να παρεμποδίσει την ικανότητα του εμβρύου να αντιμετωπίσει το άγχος. Οι μελλοντικές μελέτες θα πρέπει να διευκρινίσουν περαιτέρω τους μηχανισμούς που εμπλέκονται στους αναπτυξιακούς ρόλους του ECS και να κατανοήσουν καλύτερα τις δυσμενείς επιπτώσεις της προγεννητικής έκθεσης, να σχεδιάσουν στρατηγικές για τη θεραπεία των συνθηκών, συμπεριλαμβανομένης της στειρότητας, του εθισμού και της αποτυχίας στην ανάπτυξη”.
Τα ευρήματα της Fride μας δείχνουν ότι τα κανναβινοειδή μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη των μωρών. Επίσης, μας δείχνουν ότι αυτές οι ενώσεις παίζουν πολύ πιο περίπλοκο ρόλο στην ανθρώπινη ανάπτυξη από ότι αναμενόταν προηγουμένως. Σε ορισμένες ιατρικές περιπτώσεις, όπως η αποτυχία στην ανάπτυξη, τα κανναβινοειδή μπορεί να αποδειχθούν πιθανός θεραπευτικός στόχος για τη θεραπεία της νόσου στο μέλλον.
Μπορεί η THC να μεταφερθεί στο μωρό;
Ακριβώς όπως τα φυσικά ενδοκανναβινοειδή μας, μεταφέρονται στα μωρά μέσω του μητρικού γάλακτος, έτσι κάνει και η THC. Η THC αποθηκεύεται σε λίπος και το μητρικό γάλα περιέχει ένα τεράστιο μέρος από αυτό. Στην πραγματικότητα, σε χρήστρια βαριάς χρήσης κάνναβης, μπορεί να φτάσει έως και οκτώ φορές περισσότερο THC στο μητρικό γάλα από ότι στην κυκλοφορία του αίματος της μητέρας.
Οι συγκεντρώσεις THC στο γάλα ανακαλύφθηκαν μέσω μιας μελέτης του 1982[8]. Η έρευνα έδειξε ότι μέτριες αλλά εξαρτώμενες από τη δόση ποσότητες THC, μεταφέρονται στα νεογέννητα που θηλάζουν όταν οι μητέρες χρησιμοποιούν κάνναβη ενώ θηλάζουν. Σε μέτρια κατανάλωση, κατά μέσο όρο 0,8% της δόσης της μητέρας ανάλογα το βάρος της, θα μεταφερθούν στο μωρό μέσω του μητρικού γάλακτος.
[8] Josephine Djulus, Myla Moretti, Gideon Koren “Marijuana use and breastfeeding” (Χρήση κάνναβης και θηλασμός) Can Fam Physician. 2005 Mar 10;51(3):349–350.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1472960/#B8
Περίληψη
“ΕΡΩΤΗΣΗ: Ένας από τους ασθενείς που θηλάζουν χρησιμοποιεί κάνναβη για την καταπολέμηση του χρόνιου πόνου. Είναι ασφαλές αυτό για το θηλασμό;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι μητέρες που θηλάζουν πρέπει να απέχουν από την κατανάλωση κανναβινοειδών. Η παροχή συμβουλών στις μητέρες να διακόψουν το θηλασμό αν δεν μπορούν να σταματήσουν να χρησιμοποιούν κανναβινοειδή πρέπει να ενσωματώνουν τους γνωστούς κινδύνους που υπάρχουν και στην διατροφή με το βρεφικό γάλα. Η έκθεση σε κανναβινοειδή μέσω του γάλακτος δεν έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τον κίνδυνο για το νεογνό, αλλά δεν υπάρχουν και οι κατάλληλες μελέτες για αυτό. Σε κάθε περίπτωση, τα μωρά πρέπει να παρακολουθούνται στενά.
Παρά την άφθονη ψυχαγωγική χρήση κανναβινοειδών από γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, ελάχιστα είναι γνωστά για τη χρήση της κάνναβης και τη γαλουχία. Η γραμμή βοήθειας Motherisk Program’s Alcohol and Substance Use Helpline λαμβάνει περίπου τρεις κλήσεις την εβδομάδα σχετικά με τη χρήση κάνναβης από θηλάζουσες μητέρες για ψυχαγωγικούς σκοπούς ή για θέματα υγείας, όπως κατάθλιψη, άγχος ή πόνος. Οι ερωτήσεις προέρχονται από τους ίδιους τους γονείς, τους φίλους, τους συγγενείς και τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης που ανησυχούν για την έκθεση των μωρών που θηλάζουν.
Η κάνναβη είναι μια ακατέργαστη παρασκευή των φύλλων και των ανθισμένων κορυφών του φυτού Cannabis sativa. Συνήθως καπνίζεται και εισπνέεται, αλλά μπορεί επίσης να καταναλωθεί και από το στόμα. Οι ψυχολογικές επιδράσεις της κάνναβης περιλαμβάνουν ευφορία, χαλάρωση, επιβράδυνση σκέψης και χρόνου αντίδρασης, αλλοιωμένη αντίληψη, μειωμένο συντονισμό και απόδοση κίνησης, κακή βραχυπρόθεσμη μνήμη, μειωμένη προσοχή και κρίση, κρίσεις πανικού, άγχος, ζάλη και γενική δυσκολία στην έκφραση ακόμη και απλών σκέψεων σε λέξεις. Άλλες επιδράσεις περιλαμβάνουν αυξημένο καρδιακό ρυθμό, κοκκινωπά μάτια, ζάλη, ξηροστομία, αυξημένη όρεξη, ναυτία, αναπνευστική διαταραχή και δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η δέλτα-9-τετραϋδροκανναβινόλη (THC) είναι η κύρια ψυχοδραστική ένωση στη κάνναβη. Εκτός από την THC, ο καπνός της κάνναβης περιέχει περισσότερες από 150 άλλες ενώσεις. Η THC απορροφάται από τον γαστρεντερικό σωλήνα και τους πνεύμονες και, με μεγάλη λιποφιλία, κατανέμεται ταχέως στον εγκέφαλο και στον λιπώδη ιστό και δεσμεύεται εκτενώς στις πρωτεΐνες του πλάσματος (97%). Η THC μεταβολίζεται στο ήπαρ και έχει χρόνο ημίσειας ζωής αποβολής 20 έως 36 ώρες. Σε χρόνιους χρήστες, ο χρόνος ημιζωής μπορεί να διαρκέσει έως και 4 ημέρες επειδή αποθηκεύεται σε σωματικό λίπος. μπορεί να ανιχνευθεί έως και ένα μήνα μετά την τελευταία χρήση. Αποβάλλεται στα ούρα και τα κόπρανα για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.
Η διέλευση του THC στο μητρικό γάλα δεν έχει μελετηθεί εκτενώς. Μια μελέτη του Perez-Reyes και του Wall το 1982 υποδεικνύει ότι η THC εκκρίνεται στο ανθρώπινο γάλα σε μέτριες ποσότητες. Με βάση τα ευρήματά τους, το 0,8% της προσαρμοσμένης κατά βάρος πρόσληψης μίας μητέρας από ένα τσιγαριλίκι θα προσλαμβάνεται από ένα βρέφος σε έναν θηλασμό (δηλαδή, το μωρό θα λαμβάνει το 0,8% της δόσης της μητέρας του ανά κιλό). Σε μεγάλους χρήστες, ο λόγος γάλακτος-προς-πλάσμα (δηλαδή τα επίπεδα στο γάλα έναντι των επιπέδων στο μητρικό αίμα) ήταν τόσο υψηλός όσο το 8:1. Μελέτες σε ζώα υποδεικνύουν ότι η κάνναβη μπορεί να μειώσει την ποσότητα γάλακτος που παράγεται από την καταστολή της παραγωγής προλακτίνης και ενδεχομένως με άμεση επίδραση στους μαστικούς αδένες. Δεν υπάρχουν ανθρώπινα δεδομένα που να επιβεβαιώνουν αυτές τις παρατηρήσεις.
Το 1990, μια μελέτη από τους Astley και Little πρότεινε ότι η έκθεση σε THC μέσω του μητρικού γάλακτος κατά το πρώτο μήνα ζωής θα μπορούσε να οδηγήσει σε μειωμένη κινητική ανάπτυξη στην ηλικία του ενός έτους. Δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς οι επιπτώσεις στη μακροπρόθεσμη νευροανάπτυξη. Ληθαργικότητα, λιγότερο συχνή σίτιση και μικρότεροι χρόνοι σίτισης είναι οι άλλες παρατηρήσεις που έχουν αναφερθεί μετά την έκθεση των μωρών στην THC μέσω του μητρικού γάλακτος. Η ικανότητα της μητέρας να θάλψει και να φροντίσει το παιδί της μπορεί να διακυβευθεί, επειδή η κάνναβη μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση και την κρίση της.
Το μητρικό γάλα είναι το καλύτερο φαγητό για τα μωρά. Περιέχει κατάλληλες ποσότητες υδατανθράκων, πρωτεϊνών, λιπών, μεταλλικών στοιχείων, βιταμινών και ορμονών καθώς και μητρικών αντισωμάτων. Ψυχολογικά, ο θηλασμός διευκολύνει τη σύνδεση μεταξύ μητέρας και παιδιού”.
Σε μια σύντομη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που δημοσιεύθηκε το 2005, οι γιατροί Josephine Djulus, Myla Moretti και Gideon Koren διατύπωσαν τα εξής:
“Με χρόνια χρήση, η THC μπορεί να συσσωρευτεί στο ανθρώπινο γάλα σε υψηλές συγκεντρώσεις. Επειδή ο εγκέφαλος του μωρού εξακολουθεί να σχηματίζεται, η THC θα μπορούσε να επηρεάσει, θεωρητικά, την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Είναι επίσης σημαντικό να αποφευχθεί η περιβαλλοντική έκθεση στον καπνό κάνναβης της μητέρας. Οι θηλάζουσες μητέρες πρέπει να παραπέμπονται σε κατάλληλες υπηρεσίες για παροχή συμβουλών”.
Υπάρχουν επίσης αξιοπρεπείς ενδείξεις ότι τα βρέφη μεταβολίζουν κάποιο από αυτό το THC. Αν και οι συνέπειες του μεταβολισμού της ένωσης είναι άγνωστες. Μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που δημοσιεύθηκε το 2009 από το Journal of Toxicology εξηγεί ότι ένα βρέφος θα βγει θετικό σε έλεγχο[9] για THC στα ούρα του για 2-3 εβδομάδες μετά την κατανάλωση γάλακτος από μητέρα που καταναλώνει κάνναβη.
[9] Aurélia Garry, Virginie Rigourd, Ammar Amirouche, Valérie Fauroux, Sylvie Aubry, Raphaël Serreau “Cannabis and Breastfeeding” (Κάνναβη και θηλασμός) Journal of Toxicology Volume 2009, Article ID 596149, 5 pages
https://www.hindawi.com/journals/jt/2009/596149/abs/
Περίληψη
“Η κάνναβη που προέρχεται από φυτό κάνναβης, το Cannabis sativa, χρησιμοποιείται τόσο ως ουσία αναψυχής όσο και ως φάρμακο. Είναι μια διαδεδομένη παράνομη ουσία, που γενικά καπνίζεται λόγω των παραισθησιογόνων ιδιοτήτων της. Λίγα είναι γνωστά για τις δυσμενείς επιπτώσεις της μεταγεννητικής έκθεσης στη κάνναβη μέσω του θηλασμού, λόγω έλλειψης μελετών σε θηλάζουσες γυναίκες. Η δραστική ουσία της κάνναβης είναι η δέλτα-9-τετραϋδροκανναβινόλη (THC). Μερικές μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι θα μπορούσε να μειώσει την κινητική ανάπτυξη του παιδιού σε ηλικία ενός έτους. Επομένως, η χρήση κάνναβης και η κατάχρηση άλλων ουσιών όπως το οινόπνευμα, ο καπνός ή η κοκαΐνη πρέπει να αντενδείκνυται κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Οι μητέρες που χρησιμοποιούν κάνναβη πρέπει να σταματήσουν το θηλασμό ή να ζητήσουν ιατρική βοήθεια για να σταματήσουν τη χρήση κάνναβης, προκειμένου να παράσχουν στο μωρό της όλα τα οφέλη του ανθρώπινου γάλακτος”.
Πιθανές συνέπειες
Κατά τη διάρκεια του θηλασμού, ο εγκέφαλος ενός μωρού βρίσκεται σε ένα κρίσιμο στάδιο ανάπτυξης. Επειδή η THC είναι μια ψυχοδραστική ουσία, οι επαγγελματίες του τομέα της ιατρικής είναι εξαιρετικά επιφυλακτικοί σχετικά με την επίδραση του κανναβινοειδούς στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο. Αλλά, όπως συμβαίνει τώρα, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ποια είναι τα συνολικά αποτελέσματα του φυτού σε υγιή, αναπτυσσόμενα βρέφη. Ακολουθούν μερικές μελέτες που υπογραμμίζουν πιθανούς κινδύνους:
Μελέτη 1: Τεχνικές δεξιότητες
Μία από τις πιο συχνά αναφερόμενες μελέτες για τη κάνναβη και το θηλασμό δημοσιεύθηκε το 1990[10]. Η μελέτη εξέτασε 136 βρέφη, 68 από τα οποία είχαν εκτεθεί στη κάνναβη μέσω του μητρικού γάλακτος. Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα βρέφη που κατανάλωναν ίχνη THC στο μητρικό γάλα κατά τη διάρκεια του πρώτου μήνα μετά τη γέννησή τους εμφάνισαν μειωμένες κινητικές δεξιότητες κατά το πρώτο έτος της ηλικίας τους. Τα βρέφη που εκτέθηκαν σε ίχνη THC στο τρίμηνο και όχι εντός του πρώτου μήνα δεν εμφάνισαν μειωμένες κινητικές ή γνωσιακές δεξιότητες.
[10] Astley SJ, Little RE “Maternal marijuana use during lactation and infant development at one year” (Η χρήση κάνναβης από τη μητέρα κατά τη διάρκεια της γαλουχίας και η ανάπτυξη των βρεφών σε ένα έτος) Neurotoxicol Teratol. 1990 Mar-Apr;12(2):161-8.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2333069
Περίληψη
“Η προγεννητική έκθεση σε κάνναβη σχετίζεται με δυσμενείς περιγεννητικές επιδράσεις. Πολύ λίγα είναι γνωστά για την επίδραση της μεταγεννητικής έκθεσης στην κάνναβη στην ανάπτυξη των βρεφών. Η μεταγεννητική έκθεση μπορεί να οφείλεται στη μητρική χρήση της κάνναβης κατά τη διάρκεια της γαλουχίας. Η δέλτα-9-τετραϋδροκανναβινόλη (THC) μεταφέρεται και συμπυκνώνεται στο μητρικό γάλα και απορροφάται και μεταβολίζεται από το βρέφος που θηλάζει. Η παρούσα μελέτη διερεύνησε τη σχέση μεταξύ της έκθεσης του βρέφους στη κάνναβη μέσω του μητρικού γάλακτος και της κινητικής βρεφικής και πνευματικής ανάπτυξης σε ηλικία ενός έτους. Εκατόν τριάντα έξι θηλάζοντα βρέφη αξιολογήθηκαν σε ηλικία ενός έτους για κινητική και ψυχική ανάπτυξη. Εξήντα οκτώ βρέφη εκτέθηκαν στη κάνναβη μέσω του μητρικού γάλακτος. Επιπλέον 68 βρέφη συγκρίθηκαν με τα βρέφη που εκτίθενται σε κάνναβη, σε έκθεση κατανάλωσης αλκοόλης από την μητέρα προ και μετά τον τοκετό και με την χρήση καπνού. Η έκθεση σε κάνναβη μέσω του γάλακτος της μητέρας κατά τη διάρκεια του πρώτου μήνα μετά τον τοκετό φαίνεται να συνδέεται με μείωση της ανάπτυξης της κίνησης των βρεφών σε ηλικία ενός έτους”.
Συνολικά, παρόλο που αυτή η μελέτη υποδηλώνει ότι η κάνναβη και ο θηλασμός στον πρώτο μήνα του μωρού μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην κινητική ανάπτυξη, οι συντάκτες της μελέτης συμπεραίνουν:
“Εν ολίγοις, αν και η έκθεση σε κάνναβη κατά τη διάρκεια της γαλουχίας σχετίζεται με μειωμένη κινητική ανάπτυξη των βρεφών, αυτό το αποτέλεσμα θα πρέπει να ερμηνεύεται προσεκτικά λόγω της προκαταρκτικής φύσης αυτής της μελέτης. Δεν μπορεί κανείς να συμπεράνει από τα αποτελέσματα που παρουσιάζονται εδώ ότι η έκθεση σε κάνναβη κατά τη διάρκεια της γαλουχίας παρεμποδίζει την κινητική ανάπτυξη σε ηλικία ενός έτους ή ότι η έκθεση προγεννητικά σε κάνναβη δεν βλάπτει την κινητική ανάπτυξη. Η έκθεση σε κάνναβη κατά τη διάρκεια της γαλουχίας φαινόταν να είναι ένας καλύτερος προγνωστικός παράγοντας για την ανάπτυξη της κίνησης των βρεφών, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η σχέση είναι μία αιτία και αποτέλεσμα”.
Μελέτη 2: Αυξημένοι κίνδυνοι
Σύμφωνα με ανασκόπηση της βιβλιογραφίας του 2012[11] που δημοσιεύθηκε στο Clinical Lactation, τα μωρά που έχουν εκτεθεί σε THC μέσω του μητρικού γάλακτος έχουν αυξημένο κίνδυνο να βιώσουν τα εξής:
* Αυξημένος τρόμος
* Φτωχό αντανακλαστικό πιπίλισμα
* Μειωμένος χρόνος σίτισης
* Αργή αύξηση βάρους
* Αλλαγές στις οπτικές απαντήσεις
* Καθυστερημένη ανάπτυξη κίνησης
[11] “Marijuana Use and Breastfeeding” (Χρήση κάνναβης και θηλασμός) http://dhss.alaska.gov/…/2012-12…/MarijuanaBreastfeeding.pdf
Ωστόσο, αυτή η επισκόπηση υπογράμμισε επίσης τη δυσκολία στην αποτελεσματική μελέτη της χρήσης κάνναβης[11] σε θηλάζουσες μητέρες και δήλωσε ότι οποιαδήποτε αποτελέσματα πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή.
[12] “Marijuana” (Κάνναβη) https://herb.co/marijuana
Σημαντικά σημεία διαφωνίας
Αν και η παραπάνω έρευνα έχει επισημάνει μερικά πιθανά μεγάλα μειονεκτήματα για τη χρήση κάνναβης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση κάνναβης στον θηλασμό δεν έχει εμφανή αποτελέσματα. Γιατί συμβαίνει αυτό, είναι άγνωστο, αλλά μπορεί εν μέρει να οφείλεται στο γεγονός ότι οι νεαροί εγκέφαλοι δεν επεξεργάζονται την THC με τον ίδιο τρόπο όπως ο εγκέφαλος των ενηλίκων.
Η έρευνα που ολοκληρώθηκε το 2004 από τον Ester Fride, που αναφέρθηκε νωρίτερα, πρότεινε ότι τα παιδιά μπορεί να είναι λιγότερο ευαίσθητα στις ψυχοδραστικές επιδράσεις της THC. Αυτό συμβαίνει επειδή οι κανναβινοειδείς υποδοχείς δεν εκφράζονται πλήρως σε αναπτυσσόμενους οργανισμούς. Το γεγονός αυτό οδήγησε την Fride να υποδείξει ότι τα κανναβινοειδή πρέπει να εξεταστούν ως πιθανή θεραπεία για ορισμένες παιδιατρικές ασθένειες όπως η κυστική ίνωση. Φυσικά, αυτό το επιχείρημα είναι σχετικά αρκετά παράτολμο, όσον αφορά τα νεογνά και απαιτούνται κλινικές δοκιμές για να καθοριστεί αν αυτό είναι ακριβές ή όχι.
Εν τω μεταξύ, εδώ είναι μερικές μελέτες που βρήκαν διαφορετικά αποτελέσματα από αυτά που αναφέρθηκαν νωρίτερα:
Μελέτη 3: Δεν υπάρχουν εμφανή αποτελέσματα
Μια μελέτη στην οποία ηγήθηκε η Katherine Tennes το 1982[12] παρακολούθησε 756 γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους. Από αυτή την ομάδα, το 34% ήταν χρήστες κάνναβης. Η Tennes και η ομάδα της χρησιμοποίησαν μια μεγάλη ποικιλία δοκιμών και ερωτηματολογίων για να ζυγίσουν τους παράγοντες σχεδόν από όλα, όπως το βάρος κατά τη γέννηση, την ηλικία κύησης, τα χαρακτηριστικά συμπεριφοράς και τις καθημερινές ρουτίνες υγειονομικής περίθαλψης. Τα παιδιά των μητέρων που κατανάλωναν κάνναβη κατά τη διάρκεια του θηλασμού αξιολογήθηκαν. Σε ηλικία ενός έτους, αξιολογήθηκαν εκ νέου με την λίστα αξιολόγησης Bayley Infant Scale of Mental and Motor Development and Behavior Checklist.
[12] Tennes K, Avitable N, Blackard C, Boyles C, Hassoun B, Holmes L, Kreye M “Marijuana: Prenatal and Postnatal Exposure in the Human” (Κάνναβη: Προγεννητική και μεταγεννητική έκθεση στον άνθρωπο) NIDA Res Monogr. 1985;59:48-60.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3929132
https://archives.drugabuse.gov/…/d…/files/048-060_Tennes.pdf
Η μελέτη δεν διαπίστωσε αναπτυξιακές διαφορές σε βρέφη μητέρων που κατανάλωναν κάνναβη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Ενώ άλλες μελέτες είχαν διαπιστώσει ότι τα βρέφη που κατανάλωναν μητρικό γάλα που περιείχε THC παρουσίασαν τρόμο και ανεξέλεγκτη κίνηση, δεν υπήρχαν ενδείξεις αυτών των συμπτωμάτων σε αυτή τη μελέτη. Η Tennes κατέληξε:
“Παρόλο που τα αποδεικτικά στοιχεία για τις επιδράσεις στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος στο νεογνό είναι ασαφή και δεν υπάρχουν πειστικές ενδείξεις επιδράσεων που διαρκούν μέχρι την ηλικία του ενός έτους, η πιθανότητα επιδράσεων σε πιο σύνθετες γνωστικές λειτουργίες που αναπτύσσονται μετά την παιδική ηλικία, ιδιαίτερα αυτή της απόκτησης της λεκτικής μάθησης, δεν έχουν αναφερθεί μέχρι σήμερα”.
Μελέτη 4: Η γενική συναίνεση
Τα National Institutes of Health αναγνωρίζουν επίσης ότι οι βλάβες της χρήσης κάνναβης κατά το θηλασμό δεν είναι απολύτως σαφείς. Σε μια έκθεση[13] σχετικά με την κάνναβη και τον θηλασμό που βρέθηκε στη βάση δεδομένων του NIH, εξηγείται ότι:
“Επειδή ο θηλασμός μπορεί να μετριάσει κάποιες από τις συνέπειες του καπνίσματος και ελάχιστες ενδείξεις σοβαρής βλάβης των βρεφών, φαίνεται προτιμότερο να ενθαρρυνθούν οι μητέρες που χρησιμοποιούν κάνναβη να συνεχίσουν τον θηλασμό ενώ ελαχιστοποιούν την έκθεση του βρέφους σε καπνό κάνναβης και μειώνουν τη χρήση κάνναβης”.
[13] “Cannabis (Drug Levels and Effects)” (Η κάνναβη (Επίπεδα και επιδράσεις ουσιών)) https://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/r…
Πού μας αφήνει αυτό;
Mama Talks w Jeanna Hoch: Cannabis Convo / Mama Talks με την Jeanna Hoch: Η συζήτηση για την κάνναβη
https://youtu.be/wDkvaJcQiYk
Youtube βίντεο διάρκειας 00:36:25
Ζωντανή μετάδοση στις 30 Οκτωβρίου 2015
Οι διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τη κάνναβη και το θηλασμό απέχουν πολύ από το να είναι οι επιθυμητές. Ενώ οι μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η THC μπορεί να μεταφερθεί σε βρέφη μέσω του μητρικού γάλακτος, οι ακριβείς συνέπειες δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί. Αυτό που γνωρίζουμε, ωστόσο, είναι ότι υπάρχουν πολλές γυναίκες εκεί έξω που έχουν χρησιμοποιήσει κάνναβη καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους για να αντιμετωπίσουν ζητήματα όπως ακραίες πρωινές ναυτίες και θέματα άγχους και ψυχικής υγείας.
Μια Κανναβομαμά (Cannamamma), η Jeanna Hoch, μοιράζεται την ιστορία της με την κάνναβη σε ένα εξαιρετικό άρθρο στο Ladybud[14]:
“Η κάνναβη με έσωσε στην εγκυμοσύνη μου στον γιο μου, έκανε την εγκυμοσύνη μου στην κόρη μου ανεκτή και με βοηθά στην καθημερινή μου ζωή. Δεν με νοιάζει αν με πιστέψεις. Με νοιάζει να με αφήσετε στην ησυχία μου. Ξέρω το τι έχει κάνει για μένα η κάνναβη και γνωρίζω γυναίκες που υποστηρίζουν την κάνναβη ως σωτήρα τους. Ξέρω επίσης γυναίκες που αναγκάστηκαν να σταματήσουν το θηλασμό. Ξέρω γυναίκες που αναγκάστηκαν να παρακολουθήσουν μαθήματα γονεϊκής ανατροφής. Γνωρίζω γυναίκες που τους έχουν πάρει τα παιδιά τους από το σπίτι τους […]
Εάν είσαι ένα πείσμων κριτικός ίσως να αναρωτιέσαι το πώς ο 10χρονος σήμερα γιος μου, από την πρώτη μου εγκυμοσύνη στην οποία επέλεξα την κάνναβη αντί των Phenergan και Zofran για τη θεραπεία της hyperemesis gravidarum, έχει εξελιχτεί. Περήφανα θα σου πω ότι φέτος είναι στην πέμπτη τάξη και ξεκινά το πέμπτο του σχολικό έτος ως μαθητής αναγνωρισμένος ως HGT (Highly Gifted and Talented / εξαιρετικά προικισμένος και ταλαντούχος)”.
[14] “Cannamama: I Breastfeed and Use Cannabis” (Cannamama: Θήλαζα και χρησιμοποιούσα κάνναβη) http://www.ladybud.com/…/cannamama-i-breastfeed-and-use-ca…/
Ένας σκληρός κόσμος για κανναβομαμάδες
Η δήλωση της Hoch πηγαίνει χέρι-χέρι με μια “ξεχασμένη” μελέτη στην Τζαμάικα που δημοσιεύτηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990[15]. Ενώ η μελέτη δεν επικεντρώθηκε ειδικά στο θηλασμό, τα αποτελέσματα διαπίστωσαν ότι δεν υπήρχε γνωστική ή κινητική διαφορά μεταξύ παιδιών από μητέρες που καπνίζουν κάνναβη και εκείνων που δεν το έκαναν.
[15] “Jamaican Study Gives Surprising Insight Into Marijuana During Pregnancy” (Μελέτη στην Τζαμάικα δίνει μια ματιά έκπληξη για την κάνναβη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης) https://herb.co/…/jamaican-study-gives-surprising-insight-i…
Αυτό όμως που διαπίστωσαν οι ερευνητές ήταν ότι η γνωστική επιτυχία ενός παιδιού εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από την πρόσβασή που αυτό είχε στην κανονική σχολική εκπαίδευση και την παρουσία ενός διεγερτικού περιβάλλοντος. Η μελέτη κατέληξε σε συμπέρασμα όταν τα παιδιά ήταν ηλικίας πέντε ετών και δεν έχει γίνει καμία παρακολούθηση για να ελεγχθούν οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της κατανάλωσης κάνναβης προγεννητικά.
Οι γυναίκες που καταναλώνουν κάνναβη ενώ θηλάζουν αντιμετωπίζουν σημαντικούς κινδύνους. Δεν είναι απαραιτήτως από τις επιδράσεις του ίδιου του βοτάνου (αυτές είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό απροσδιόριστες), αλλά από την σοβαρή κοινωνική κρίση και από τις σκληρές νομικές επιπτώσεις. Η Hoch εξηγεί ότι αμέσως μετά τη γέννηση της κόρης της, τόσο η ίδια όσο και το νεογέννητο βρέθηκαν αμέσως κάτω από ελέγχους για ουσίες και αντιμετώπισαν τις κοινωνικές υπηρεσίες.
Πίσω το 2014, η μητέρα Crystal Cain από το Όρεγκον αναγκάστηκε να υπογράψει μια παραίτηση[16], δηλώνοντας ότι κατανοούσε τους κινδύνους του θηλασμού, ενώ έκανε ιατρική χρήση κάνναβης πριν να της επιτραπεί να πάρει το νεογέννητο σπίτι της. Αν και οι κίνδυνοι για την υγεία κατά τον θηλασμό και την χρήση κάνναβης είναι διφορούμενοι, οι μητέρες που επιλέγουν να κάνουν φαρμακευτική αγωγή με το βότανο πρέπει να περάσουν από πολλές δοκιμασίες προκειμένου να βρουν αποτελεσματική, φυσική ανακούφιση για πριν και μετά τον τοκετό.
[16] “Smoking Pot and Breast-Feeding: What Are the Risks?” (Το κάπνισμα κάνναβης και ο θηλασμός: Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;) https://www.livescience.com/47373-smoking-marijuana-breastf…
Εάν υπάρχει ένα πράγμα που πρέπει να σας μείνει από αυτό το άρθρο, είναι ότι υπάρχει ένα τεράστιο κενό στην έρευνα, όταν πρόκειται για την κατανόηση της επίδρασης της κάνναβης στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο. Πολλές γυναίκες χρησιμοποιούν παρασκευάσματα κάνναβης για τη διαχείριση σοβαρών συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη. Ωστόσο, όταν στραφούμε στην επιστήμη, πολύ λίγα είναι γνωστά για το ποια είναι η μακροπρόθεσμη επίδραση του φυτού στα βρέφη. Αυτή τη στιγμή, οι ανεκδοτολογικές (αδημοσίευτες) αποδείξεις είναι σε μεγάλο βαθμό σε αντίθεση με τη μικρή έρευνα που είναι διαθέσιμη. Όμως, δεν θα έχουμε καμία σταθερή απάντηση μέχρις ότου η ιατρική κοινότητα αποκτήσει νόμιμη άδεια για να μελετήσει το φυτό της κάνναβης σε κλινικές δοκιμές.
Κάνναβη και Εγκυμοσύνη #2: Μήπως η κάνναβη έχει αντίκτυπο στη γονιμότητα;
(Αναδημοσίευση με μετάφραση από: HERB, “Marijuana And Pregnancy #2: Does Marijuana Have An Impact On Fertility?” https://herb.co/…/n…/fertility-does-marijuana-have-an-impact, Anna Wilcox, Mar 21, 2016)
Ο αντίκτυπος της κάνναβης στη γονιμότητα είναι ένα καυτό θέμα συζήτησης. Αποδεικνύεται ότι η έρευνα δείχνει τόσο και καλά νέα όσο και κακά νέα για το θέμα.
Τα καλά νέα είναι ότι η κάνναβη δεν θα προκαλέσει μακροχρόνιες βλάβες σε σχέση με την ικανότητά σου να συλλάβεις. Αλλά, ποια είναι τα κακά νέα; Αν έχεις πρόβλημα να μείνεις έγκυος, η κάνναβη μπορεί να μην σε βοηθήσει σε αυτό. Εδώ είναι μια συλλογή πληροφοριών για το πώς η κάνναβη επηρεάζει τη γονιμότητα του ανθρώπου:
Ανδρική γονιμότητα
Πρώτα απ’ όλα, είναι τελείως δυνατό να γίνεις πατέρας μετά το κάπνισμα κάνναβης. Ωστόσο, η πλειοψηφία των διαθέσιμων ερευνών αναγνωρίζει ότι η κάνναβη μπορεί να προκαλέσει μια μείωση σε αυτή την δυνατότητα. Εδώ είναι μια επισκόπηση σχετικά με το πώς η κάνναβη μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητά σου:
Η τεστοστερόνη
Υπάρχει πολλή διαμάχη σχετικά με την επίδραση της κάνναβης στα επίπεδα τεστοστερόνης. Όταν έρθει η ώρα να ξεκινήσεις μια οικογένεια, η τεστοστερόνη είναι κάτι που πρέπει να σε νοιάζει. Η ορμόνη αυτή παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη σπέρματος. Έχοντας “χαμηλή Τ”[1] μπορεί να σημαίνει χαμηλότερο αριθμό σπερματοζωαρίων, γεγονός που καθιστά πιο δύσκολο το γίνει η σύλληψη ενός παιδιού.
[1] “Low Testosterone and Infertility” (Χαμηλή τεστοστερόνη και υπογονιμότητα) https://www.webmd.com/men/features/infertility#1
Ένα αρχικό άρθρο που δημοσιεύθηκε το 1981[2] από τους New York Times συζήτησε έρευνα που διαπίστωσε ότι η κάνναβη επηρεάζει την αρσενική σεξουαλική ορμή[2] σε δύο ξεχωριστές φάσεις. Κατ’ αρχάς, η κάνναβη αυξάνει την τεστοστερόνη και άλλες ορμόνες που έχουν να κάνουν με σεξουαλικότητα. Δεύτερον, προκαλεί αιφνίδιες πτώσεις της τεστοστερόνης. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης φάσης, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι σεξουαλικές ορμόνες έπεσαν αρκετά κάτω από τα κανονικά επίπεδα.
[2] “STUDY LINKS USE OF MARIJUANA TO A FLUCTUATION IN SEX DRIVE” (Μελέτη συνδέει την χρήση κάνναβης με διακυμάνσεις στην σεξουαλικότητα) https://www.nytimes.com/…/study-links-use-of-marijuana-to-a…
….
Η συνέχεια των άρθρων στο αρχείο:
Κάνναβη και Εγκυμοσύνη.pdf
https://www.facebook.com/download/preview/2210272232346585
